تأثیر مقادیر مختلف کلسیم و فسفر قابل دسترس جیره بر عملکرد مرغان مادر بومی اصفهان

این آزمایش به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف کلسیم و فسفر قابل دسترس جیره بر عملکرد مرغان مادر بومی اصفهان به اجرا در آمد. مرغان بومی مورد استفاده در سن ۷۲ تا ۸۰ هفتگی قرار داشتند. سه مقدار مختلف کلسیم شامل ۲۷/۳، ۶۲/۲ و ۹۶/۱ درصد، و سه مقدار مختلف فسفر قابل دسترس شامل ۲۵/۰، ۲۰/۰ و ۱۵/۰ درصد، بر اساس طرح آماری کاملاً تصادفی به روش فاکتوریال بررسی گردید. بنابراین، ۹ جیره آزمایشی در نظر گرفته شد، که به طور تصادفی به ۹ گروه از مرغان مادر بومی ( پنج تکرار و هر تکرار شامل دو قطعه در هر تیمار) اختصاص یافت.

بر اساس نتایج حاصل، افزایش کلسیم و فسفر قابل دسترس جیره به بیشترین مقدار باعث کاهش معنی دار (۰۵/۰ >P) در تولید و وزن تخم مرغ گردید. همچنین، کاهش کلسیم و فسفر قابل دسترس جیره به ترتیب به ۶۲/۲ و ۱۵/۰ درصد مانع از کاهش وزن تخم مرغ شد، و ضریب تبدیل خوراک نیز بهبود یافت. با کاستن مقدار کلسیم و فسفر قابل دسترس جیره به ترتیب به ۹۶/۱ و ۵ ا/۰ درصد، انباشت کلسیم در پوسته تخم مرغ، و در نتیجه درصد خاکستر ان افزایش معنی داری یافت (۰۵/۰ >P). مقادیر مختلف کلسیم و فسفر قابل دسترس جیره اثر معنی‌داری بر خوراک مصرفی، و ضخامت و استحکام پوسته تخم مرغ نداشت. نتایج گویای آن است که مناسب‌ترین مقدار پیشنهادی کلسیم و فسفر قابل دسترس در جیره مرغان مادر بومی اصفهان در اواخر دوره تولید، برای رسیدن به بهترین تولید و وزن تخم مرغ و بیشترین مقدار انباشت کلسیم در پوسته، ۹۶/۱ درصد کلسیم و ۱۵/۰ درصد فسفر قابل دسترس است.

بررسی مقدار مناسب کلسیم و فسفر در خوراک مرغان مادر بومی

شناسایی ویژگی‌های دام های بومی هر کشور و استفاده بهینه از این گنجینه می‌تواند بخشی از موانع پیشرفت در صنعت دامپروری را مرتفع سازد، زیرا دام های بومی، و به ویژه طیور بومی، نسبت به دام و طیور غیر بومی از حساسیت کمتری در برابر عوامل نامساعد محیطی، برخی بیماری ها، کیفیت مواد مغذی و تنش‌های گرمایی و سرمایی برخوردارند. بنابراین، اجرای برنامه‌های تغذیه ای بهتر، برابر با توانایی‌های ژنتیکی آنها و در چارچوب برنامه های به‌نژادی، برای افزایش کیفی و کمی محصولاتشان لازم خواهد بود.

با توجه به این که مرغان تخم‌گذار به علت تولید پوسته تخم مرغ نیاز زیادی به کلسیم و نسبت مناسب آن با فسفر دارند، باید به مقدار این دو عنصر در جیره توجه خاصی مبذول گردد. البته استفاده از جیره‌های با کلسیم بسیار زیاد نیز زیان‌آور است، چون ممکن است باعث کاهش اشتها و تولید شود. به علاوه، دفع کلسیم افزون بر نیاز از راه مدفوع نیز اقتصادی نخواهد بود. همچنین، مصرف بیش از حد فسفر، علاوه بر غیر اقتصادی بودن، از نظر آلودگی محیط زیست نیز با اهمیت است. فسفر یکی از پرهزینه ترین عناصر مورد استفاده در جیره طیور است.

گزارش شده که مقادیر فسفر کمتر از توصیه NRC در ماه های آخر تولید هیچ گونه کاستی در معیارهای تولیدی ایجاد نمی کند، و حتی در مواردی کیفیت پوسته را نیز بهبود می‌بخشد، که این موضوع می‌تواند از لحاظ اقتصادی مفید باشد . پوسته و غشاهای آن حدود ۹ تا ۱۴ درصد کلی وزن تخم مرغ را تشکیل می‌دهد. شکل گیری پوسته تخم‌مرغ در رحم مرغ انجام می‌گیرد، که حدود ۱۸ تا ۲۰ ساعت به طول می‌انجامد.

حدود ۹۴ درصد پوسته به صورت کربنات کلسیم (کلسیت) است، که به طور میانگین برای هر تخم‌مرغ حدود دو گرم کلسیم است. بقیه عناصر تشکیل‌دهنده پوسته را سدیم، پتاسیم، منیزیم و فسفر تشکیل می‌دهد. منشأ کلسیم پوسته تخم‌مرغ غذا و استخوان است. طبیعتاً بیشتر کلسیمی که در تشکیل پوسته تخم‌مرغ به کار می‌رود از غذا به دست می‌آید، ولی مقدار ناچیزی از آن هم از مدولای استخوان‌های طویل، به ویژه در شب، هنگامی که مرغ‌ها تغذیه نمی‌کنند و پوسته تخم‌مرغ هنوز در حال تشکیل است، منشأ می‌گیرد. لازم به یادآوری است که ۵۰ تا۶۰ درصد کلسیم جیره مصرفی مرغ عملاً در شکل‌گیری پوسته تخم مرغ به کار می‌رود. در این میان، صرفاً حدود ۵۰ درصد از مقدار ۵/۳ یا ۴ گرم کلسیم مصرفی در روز در بدن انباشته می‌گردد و انباشتن کلسیم در روزهای تشکیل پوسته بیشتر است.

تعیین نیاز کلسیم مرغان تخم گذار به عوامل بسیاری بستگی دارد، که برخی از آنها عبارت است از:

1. بهبود ژنتیکی در تولید تخم مرغ
2. اختلافات گونه‌ای در داخلی و بین سویه‌های مختلف یک نژاد
3. تداخل کلسیم جیره با دیگر مواد مغذی جیره همچون فسفر، منیزیم و ویتامین
4. D3 میزان حلالیت منبع تأمین کننده کلسیم و اندازه ذرات آن

نسبت کلسیم و فسفر در جیره مرغان تخم‌گذار از اهمیت زیادی برخوردار است، به طوری که افزایش یکی از این عناصر باعث رسوب عنصر دیگر به صورت فسفات کلسیم در روده می‌شود. در چنین شرایطی میزان کلسیم و فسفر خون کاهش می‌یابد، که می‌تواند موجب اختلال در تولید و کیفیت پوسته تخم مرغ گردد. گزارش‌ها نشان داده است که با افزایش فسفر جیره نیاز کلسیم نیز افزایش پیدا می کند. اگرچه نسبت مناسب کلسیم به فسفر در جیره مرغان تخم گذار ۱۳ به ۱ است، ولی مشخص شده که مرغان تخم‌گذار در سن زیاد می توانند نسبت‌های بیشتری را تحمل کنند، به طوری که گزارش شده در سن ۵۲ تا ۶۴ هفتگی، حتی نسبت کلسیم به فسفر ۵/۲۷ به ۱ برای مرغان تخم‌گذار بی خطر است.

با توجه به کمتر بودن تولید در مرغان بومی نسبت به مرغ‌های تجاری، و نیز ویژگی‌های متفاوت تولیدی آنها، نیاز تعیین شده در جداول NRC ممکن است با نیازهای جمعیت مرغان بومی تفاوت داشته باشد.

از این رو، پژوهش حاضر کوششی است به منظور بررسی مقدار مناسب کلسیم و فسفر در خوراک مرغان مادر بومی، و امکان کاهش این عناصر در جیره نسبت به توصیه‌های NRC، منطبق با توان تولیدی آنها. باشد که بهبود چشم‌گیری در صفات تولیدی و صفات کیفی پوسته تخم‌مرغ به وجود آید.

متن کامل مقاله:  تأثیر مقادیر مختلف کلسیم و فسفر قابل دسترس جیره بر عملکرد مرغان مادر بومی اصفهان