چکیده
آلودگی آب و خاک به باکتریهای بیماریزای انسان، توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. در این راستا زمان زنده ماندن باکتری تا رسیدن به منابع خاک و آب بسیار مهم است. پژوهش حاضر به منظور شناخت اثر افزودن کربنات کلسیم و سولفات کلسیم بر زندهمانی باکتری Escherichia coli انجام گرفت. با استفاده از سولفات کلسیم، کربنات کلسیم و شن ریز مخلوطهای ۲۰، ۴۰، ۶۰ و ۸۰ درصد در شرایط استریل تهیه شد.
ظرفیت زراعی مخلوطها با استفاده از دستگاه صفحات فشار محاسبه شد. یک میلیلیتر عصاره ۲۰:۱ کود به آب در شرایط استریل، به مخلوطها اضافه شد و در دمای ۲۸ درجه سلسیوس نگهداری شدند. مقدار ۱/۰ میلیلیتر از عصاره تهیه شده به تشتکهای پتری حاوی محیط کشت ائوزین متیلن بلو اضافه شد و در زمانهای ۵/۲، ۵، ۱۰ و ۱۵ ساعت، تعداد باکتریهای رشدکرده به روش شمارش زنده تعیین شد. دادههای به دست آمده با استفاده از نرمافزار SAS تجزیه و تحلیل شدند. مقایسه میانگینها نشان داد که ترکیب کربنات کلسیم در سطوح بالاتر از ۲۰ درصد،اثر سمی بر رشد باکتریها دارد، در صورتی که هیچگونه اثر سویی در حضور ترکیب سولفات کلسیم در سطوح مختلف مشاهده نشد.
همچنین، اثر زمان بر رشد باکتریها معنیدار شد (۰۰۰۱/۰>p). گذشت زمان نشان داد که رشد باکتریها در سطوح بالاتر از ۲۰ درصد در حضور کربنات کلسیم و سولفات کلسیم به ترتیب کاهش و افزایش مییابد. به نظر میرسد که باکتری E. coliاز آنیون سولفات در ساختمان خود استفاده میکند، در حالیکه آنیون کربنات اثر بازدارنده بر رشد باکتری دارد. بنابراین آنیون کربنات میتواند به عنوان فیلتر عمل کرده و فراوانی این ترکیب در خاکهای ایران هزینه فیلتر کردن این باکتری را کاهش میدهد.
مقدمه
زندهمانی ویژگی بسیار مهم و تأثیرگذار در آلودگی منابع آبی به وسله ریزجانداران است. شرایط محیطی برای زنده ماندن باکتریهای رودهای که تازه از بدن جانور به همراه مدفوع خارج شدهاند بسیار نامطلوب است و بسیاری از آنها بیش از ۶۰ روز قادر به زنده ماندن نیستند، مگر اینکه در این شرایط محیطی، حداقل شرایط بهینه برای آنها فراهم شود. زنده ماندن باکتریها در خاک بستگی به منبع تولید باکتری، گونه باکتری، رقابت با سایر ریزجانداران، نوع کاربرد کود، رطوبت، دما، اسیدیته، عناصر غذایی فراهم در خاک، میزان ماده آلی خاک، نمکها و یونهای محلول در خاک، تهویه خاک و بافت خاک دارد.
در گزارشی آمده است که شوری بیش از ۲۵ دسیزینس بر متر عصاره اشباع خاک، اثر سوء زیادی بر فعالیت ریزجانداران خا دارد. همچنین دریافتند که عبور سریع آب خاک و بارشهای شدید باران باعث تغییرات شدیدی در فشار اسمزی محلول خاک میشود که بر زندهمانی ریزجانداران تأثیر زیادی دارد.
بسیاری از پژوهشگران معتقدند که عامل اصلی مؤثر بر زندهمانی باکتریهای دستگاه گوارش انسان، میزان رطوبت خاک است. بهترین رطوبت خاک برای زیست باکتریها، بین ۷۵ تا ۱۰۰ درصد گنجایش زراعی (FC) است. در ان حد رطوبتی، باکتریهای هوازی و همچنین باکتریهای بیهوازی میتوانند زندگی کارایی داشته باشند.
با وجود این کـه مطالعـات بـسیار زیـادی در زمینـه زنـده مـانی باکتریها انجام شده است ، اما این گونه اطلاعات در مـورد بـاکتری ایکولای در ایران اندک است. با توجه به اینکه ۲۸ میلیون هکتار خاک گچی در ایران وجـود دارد (فرپور و همکاران، ۲۰۰۴) و تقریباً ۶۵ درصـد خاکهـای ایـران آهکی است (خداوردیلو و همکاران، ۲۰۱۱)، به نظر میرسد که نقش سولفات کلسیم و کربنات کلـسیم بـر کنتـرل زنـدهمـانی و رسـیدن باکتریها به آبهای سطحی و زیرسطحی بسیار مهم باشد . از این رو در این پژوهش با بهینه نگه داشتن شـرایط رطـوبتی و دمـایی، بـه بررسی اثر و نقش این ترکیبات بر زنـده مـانی بـاکتری ایکـولای در زمانهای مختلف پرداخته شده است.