اوره آهسته رهش چیست؟

اوره آهسته رهش منبع جایگزین بسیار مناسب و اقتصادی برای تامین پروتئین مورد نیاز دام می‌باشد. اوره آهسته رهش می‌تواند هزینه خوراک دام را تا ۶ درصد کاهش داده و مصرف کنجاله سویا را به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد. اما اوره آهسته رهش دقیقا چیست؟

برای اینکه بتوانیم بهتر با محصول اوره آهسته رهش آشنا شویم ابتدا باید به بررسی ازت غیر پروتئینی و اوره بپردازیم. و سپس عملکرد اوره آهسته رهش را در محیط شکمبه دام شرح دهیم.

ازت غیر پروتئینی:

ترکیبات ازته غیر پروتئینی به‌عنوان منابعی مناسب از ازت برای حیوانات نشخوارکننده شناخته شده هرچند ترکیبات ساده ازته می توانند در مقادیر بسیار محدود توسط طیور و خوک ها مورد استفاده قرار گیرند. از نظر تجاری ترکیبات ازته غیر پروتئینی تنها برای نشخوارکنندگان دارای اهمیت هستند. مصرف این مواد به توانایی میکروارگانیسم‌های شکمبه در استفاده از آنها برای ساخت بافت های سلولی خود بستگی داشته و بدین وسیله آنها قادر به تامین ازت مورد نیاز حیوان به‌صورت پروتئین میکروبی هستند. ترکیباتی که به‌عنوان ازت غیر پروتئینی در نظر گرفته می‌شوند عبارت اند از: اوره، نمک های آمونیوم اسیدهای آلی، نمک های معدنی آمونیوم و آمیدهای مختلف، هیدرازین و بیورت.

اوره به‌دلیل قیمت مناسب، سهولت کار، خوش‌خوراکی و احتمال مسمویت‌زایی پایین، متداول‌ترین ترکیب ازته غیر پروتئینی است که در خوراک دام و به خصوص گاوهای شیری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اوره (urea):

اوره یک ماده جامد سفید بلوری محلول در آب با فرمول زیر است:

اوره خالص دارای میزان ازتی برابر ۴۶۶ گرم در کیلوگرم بوده که معادل پروتئین خامی برابر ۲۹۱۳=۶.۲۵ ×۴۶۶ گرم در کیلوگرم است. اوره خوراکی دام حاوی یک ماده شکل دهنده خنثی برای نگهداری آزاد آن است که این امر میزان ازت را تا ۴۶۴ گرم در کیلوگرم، معادل ۲۹۰۰ گرم پروتئین خام در کیلوگرم کاهش می‌دهد. اوره به وسیله فعالیت اوره‌آزی میکروارگانیسم‌های شکمبه هیدرولیز شده و آمونیاک تولید می‌نماید:

سهولت و سرعت انجام این واکنش در هنگام ورود اوره به شکمبه منجر به دو مشکل عمده به‌دلیل جذب بیش از اندازه آمونیاک از شکمبه می‌گردد. بر این اساس، ممکن است اتلاف ازت رخ داده و خطر مسمومیت آمونیاکی نیز محتمل است. این حالت به وسیله یک انقباض ناگهانی و غیر ارادی عضلانی، فلجی ترشح زیاد بزاق، کزاز، نفخ و اختلالات تنفسی مشخص می‌شود. سطح جیره‌ای اوره اثرات متفاوتی ایجاد نموده و امکان تعیین حدود اطمینان دقیقی برای هر حیوان مشخص وجود ندارد. علایم مسمویت زمانی ظاهر می‌شود که سطح آمونیاک در خون محیطی از ۱۰ میلی‌گرم در کیلوگرم تجواز نماید و سطح کشنده در حدود ۳۰ میلی‌گرم در کیلوگرم است، چنین سطحی معمولا با غلظت‌های آمونیاک شکمبه‌ای حدود ۸۰۰ میلی‌گرم در کیلوگرم همراه بوده که سطح واقعی آن به PH بستگی دارد. آمونیاک که عامل سمی حقیقی در مسمویت با اوره است، در PH بالای شکمبه سمی‌تر بوده که دلیل آن افزایش نفوذپذیری دیواره شکمبه به آمونیاک یونیزه در مقایسه با PH پایین‌تر است.

اوره باید به گونه ای مصرف گردد که سرعت تجزیه آن کند شده و استفاده از آمونیاک برای ساخت پروتئین را بهبود بخشد. هنگامی که اوره بعنوان مکملی برای جیره‌های با میزان پروتئین پایین مصرف می شود، به خصوص اگر پروتئین به تجزیه میکروبی مقاوم باشد، بیشترین کارایی را دارد. جیره همچنین باید حاوی منبعی از انرژی به‌سهولت قابل دسترسی باشد، بطوری که ساخت پروتئین میکروبی افزایش یافته و اتلاف ها کاهش یابند. در همین زمان، ورود یک کربوهیدرات به‌سهولت قابل دسترس به‌داخل شکمبه باعث کاهش سریع در PH شکمبه شده و بنابراین، احتمال مسمویت را کاهش می‌دهد.اگر میزان و اندازه وعده‌های مصرفی خوراک محدود گردند، می‌توان از بسیاری از مشکلات ناشی از مصرف اوره پیشگیری نمود. برای جلوگیری از خطر مسمویت نباید بیش از یک سوم ازت جیره بصورت اوره تامین شود و در صورت امکان این میزان باید به شکل متوالی و کم مصرف گردد. به منظور ممانعت از تجمع موضعی که ممکن است اثراتی مسمومیت‌زا در برداشته باشد، مخلوط نمودن کامل آن ضروری است.

اوره ممکن است برای تمام انواع نشخوارکنندگان مورد استفاده قرار گیرد. اما در حیواناتی که شکمبه آنها بطور کامل فعال نشده است، کارایی کمتری دارد. در شرایط تراکم پایین گله مانند دامداری‌های اصلاح نژادی که در آنها دام‌ها با جیره‌های حاوی پروتئین با کیفیت پایین و در غلظت‌های کم تغذیه می‌شوند، افزایش میزان ازت جیره ممکن است قابلیت هضم و میزان مصرف مواد خشبی را به‌دلیل تحریک فعالیت میکروبی افزایش دهد. گاوهای گوشتی و گوسفندان مصرف‌کننده مقادیر کمی کنسانتره و نیز حیوانات دریافت‌کننده مقادیر بالایی کنسانتره بصورت آزاد، در صورت مصرف مقادیر کم و مکرر خوراک می‌توانند از اوره به‌گونه‌ای موثر استفاده نمایند. گاوهای شیری کم تولید بدلیل مصرف پایین کنسانتره، کنسانتره‌های حاوی اوره را به‌گونه‌ای کارآمد مورد استفاده قرار می‌دهند.

اوره آهسته رهش:

به دلیل مقدار بالای پروتئین خام اوره، این ماده به راحتی می تواند با تامن بخش بزرگی از پروتئین جیره، هزینه خوراک را به مقدار قابل توجهی کاهش دهد. پروتئین، گران­ قیمت‌­ترین بخش جیره است و روز به روز بر قیمت منابع پروتئینی افزوده می­‌شود که این افزایش با روند محصول دام‌داری هم‌خوانی ندارد. به این ترتیب یکی از راه‌کارهای کاهش هزینه خوراک، کاهش هزینه پروتئین جیره است.

اما به علت سرعت بالای تجزیه اوره در شکمبه، اگر در زمانی که آمونیاک آزاد می‌شود کربوهیدرات قابل دسترس، در شکمبه وجود نداشته باشد، مقدار زیادی از نیتروژن تلف می‌­شود. به‌طور کلی، بازده استفاده از اوره معمولی در دام، تحت شرایط تولید، برای تولید فرآورده­های پروتئینی نسبتاً ناکارآمد است. از جمله مشکلات اتلاف ازت می توان به صرف انرژی بالا برای دفع نیتروژن اضافی، افزایش دفع نیتروژن به محیط و آثار زیست محیطی آن، کاهش عملکرد تولیدی و تولیدمثلی، افزایش سطح اوره خون، کاهش کیفیت پروتئین شیر، سلامت حیوان، افزایش فشار متابولیک بر دام و در نتیجه افزایش دامداری اشاره نمود.

بهترین نتیجه در استفاده از اوره زمانی به دست می آید که در زمان استفاده از اوره توسط نشخوارکنندگان، همزمان­سازی تخمیر منابع انرژی و پروتئین و کنترل غلظت آمونیاک قابل دسترس در شکمبه هماهنگ شود. برای این منظور آمونیاک باید به صورت مستمر و ذره ذره در شکمبه آزاد شود. برای بهبود استفاده از آمونیاک آزاد شده از اوره، منابع آهسته رهش برای دسترسی مداوم به نیتروژن آمونیاکی در بلندمدت طراحی شده‌اند. با انتشار آهسته نیتروژن آمونیاکی ، خطر ابتلا به مسمومیت کاهش و خوشخوراکی جیره بهبود میابد، به این ترتیب بازده استفاده از نیتروژن در دام ها افزایش قابل توجهی پیدا می کند که به همین دلیل استفاده از اوره آهسته رهش در جیره نشخوارکنندگان در حال توسعه یافتن است.

اوره آهسته رهش یک محصول دانش بنیان است که بوسیله پوشش دار کردن اوره و آزادسازی مسمر آن مانع از بروز مشکلات استفاده از اوره معمولی می شود. درواقع این محصول با حفظ مزیت های اوره، نگرانی آزادسازی و نشت آمویناک از شکمبه را کاهش می‌دهد.